Từ lâu, cốt toái bổ đã được biết đến là bài thuốc hỗ trợ chữa bệnh mà khó có loại thảo dược nào sánh bằng, đặc biệt là đối với chứng thận hư và đau răng. Vậy cốt toái bổ mang lại hiệu quả chữa bệnh như thế nào? Mời bạn đọc cùng tìm hiểu bài viết cùng với Đức Thịnh nhé!
Mô tả đặc điểm cốt toái bổ
Cốt toái bổ là gì?
Cốt toái bổ hay còn được gọi với nhiều tên gọi khác là tắc kè đá, tổ phượng, tổ rồng. Cây sống lâu năm, thân dạng mọng nước, rất dày, mẫm và bóng. Dược liệu thường có hai loại lá là:
Loại lá thứ nhất: Lá bất thụ, có màu nâu, hình trứng, dài 5 – 8cm, rộng 3 – 6cm, cuống lá có gân nổi rõ.
Lá thứ hai: Lá hữu thụ, có màu xanh thẫm, cấu tạo lá đơn xẻ thùy hình lông chim, dài 20 – 40cm. Cuống lá có thùy thuôn, dìa và mạng xếp thành một hàng ở mỗi bên của gân chính, không có áo tử nang và hình tròn.
Phân bố cốt toái bổ
Cây cốt toái bổ thường mọc bám ở các hốc đa, dọc các vùng suối hoặc trên cây. Ở nước ta, cây có nhiều ở các vùng núi tỉnh Lạng Sơn, Hòa Bình, Cao Bằng, Sơn La, Lào Cai, Nghệ An,…
Bộ phận dùng
Thân, rễ, cũ là các bộ phận của cây cốt toái bổ được sử dụng làm thuốc trong y học.
Thu hái – sơ chế
Cốt toái bổ có thể thu hái quanh năm nhưng thường tập trung vào tháng 4 – 8. Cây thuốc sau khi được thu hái về sẽ cắt bỏ rễ con, bỏ lá, cạo bỏ lông phủ bên ngoài, rửa sạch, cắt thành từng miếng đem phơi hoặc sấy khô. Thành phẩm thu được đem bảo quản trong bọc kín, để nơi khô ráo thoáng mát để dùng dần.
Thành phần dược tính
Theo bảng kết quả của nhiều nghiên cứu y học, cốt toái bổ có tổng cộng 369 hợp chất, trong đó có flavonoid, proanthocyanidin, triterpenoids, axit phenolic và lignans.
Tác dụng dược lý
Trong đông y, cốt toái bổ có tác dụng dược lý giúp hoạt huyết, hóa ứ, bổ thận, cầm máu, giảm đau và làm mạnh gân cốt hiệu quả.
Vì vậy mà cây thuốc thường là chủ trị của nhiều bài thuốc hay giúp hỗ trợ điều trị: Chấn thương do té ngã, ù tai, đau lưng mỏi gối, chảy máu chân răng, tiêu chảy kéo dài, thận hư yếu, đau răng,…
Còn trong tây, cốt toái bổ có tác dụng dược lý đối với tai, giúp giảm độc tính của kanamycin đối với tai trong.
Tuy nhiên, khi ngừng dùng thảo dược, tại điếc vẫn tiếp tục tiến triển. Bên cạnh đó, dược liệu còn có tác dụng làm giảm lipid máu, ngăn ngừa chứng xơ vữa động mạch, giảm đau, an thần hiệu quả.
Tính vị
Trong y học cổ truyền, cốt toái bổ được ghi nhận là có vị đắng, tính ấm.
Qui kinh
Cốt toái bổ có tác dụng qui vào kinh thận và can.
Công dụng của cốt toái bổ
Qua nghiên cứu và cả ứng dụng thực tế chúng ta có thể kết luận được rằng cốt toái bổ có tác dụng hỗ trợ điều trị các bệnh về xương khớp hiệu quả.
- Hỗ trợ điều trị xương bị dập, đau xương, loãng xương, bong gân, sai khớp.
- Hỗ trợ điều trị chứng ù tai, tiêu chảy, bổ thận, đau răng do thận hư.
- Hỗ trợ cầm máu, hành huyết, phá huyết ứ, chảy máu chân răng.
- Ngăn ngừa lipid huyết cao, giảm lipid trong máu cao và giúp phòng ngừa các chứng bệnh xơ mỡ mạch.
- Hỗ trợ giảm đau, giảm stress, an thần.
Đối tượng sử dụng cốt toái bổ
Chính vì cốt toái bổ có tác dụng quy kinh vào thận, can nên sẽ sử dụng hiệu quả đối với các đối tượng sau:
- Đối tượng bệnh nhân bị tai ù, đau răng, thận hư.
- Người bị chứng dập xương, đau xương, bong gân, sai khớp, sưng đau do chấn thương.
- Người bị suy yếu chức năng thận, hôi miệng do suy giảm chức năng thận, chảy máu chân răng.
Cách dùng – liều lượng sử dụng cốt toái bổ
Cốt toái bổ có thể dùng trong hoặc ngoài đều được. Dược liệu có thể dùng dạng thuốc sắc, ngâm rượu hay giã đắp, tùy vào từng trường hợp bệnh hiện tại. Tuy nhiên về mặt liều lượng thì bạn chỉ nên dùng 6 – 12g cốt toái bổ cho một ngày.
Một số bài thuốc chữa bệnh sử dụng cốt toái bổ
Bài thuốc bổ thận chắc răng
Để hỗ trợ điều trị các chứng thận hư, dương phù sinh đau răng, chảy máu chân răng, răng lung lay thì bạn có thể ứng dụng 2 bài thuốc sau:
Bài thuốc 1: Dùng cốt toái bổ giã nhỏ, sao đen và tán mịn thành bột, sau đó sát thẳng vào lợi.
Bài thuốc 2: Dùng cốt toái bổ 16g kết hợp với thục địa 16g, tế tân 2.4g và sơn dược, sơn thù, bạch linh, đơn bì, trạch tả mỗi vị 12g. Sau đó đem tất cả các dược liệu đi sắc nước uống.
Bài thuốc chữa tiếp cốt liệu thương
Bài thuốc 1: Dùng cốt toái bổ, lá sen, trắc bách diệp, bồ kết (các dược liệu đều lấy với liều lượng bằng nhau). Tất cả các dược liệu đem trộn lại với nhau và tán thành bột mịn.
Ngày 2 lần, mỗi lần 12g, chiêu với nước uống hoặc trộn với nước nóng thành hồ, dùng đắp ngoài. Bài thuốc này sẽ rất hiệu quả đối với các trường hợp té ngã bị thương, xương gãy lâu liền.
Bài thuốc 2: Dùng cốt toái bổ 15g và sinh địa, lá sen tươi, trắc bá diệp tươi mỗi vị 10g. Tất cả đem sắc lấy nước uống. Bài thuốc có tác dụng giúp chữa lành vết thương, gân cốt tổn thương, răng bị viêm, lung lay hoặc chảy máu.
Bài thuốc 3: Dùng cốt toái bổ, bạch truật, đương quy, cẩu tích, tục đoạn, mẫu lệ mỗi vị 12g và đảng sâm 16g, hoàng kỳ 12g, hoài sơn 16g, ba kích 16g, thiên niên kiện 8g. Dược liệu có được sẽ đem sắc nước uống hoặc nấu thành cao lỏng để uống dần đều được.
Bài thuốc giúp bổ khí huyết, gân xương, dùng tốt cho người cao tuổi bị suy nhược cơ thể, gãy xương lâu liền.
Bài thuốc chữa bệnh phong thấp
Dùng cốt toái bổ 40g, rễ gắm 120g, vỏ chân chim 100g, rễ rung túc 800g, bạch hoa xà 60g, rễ chiên chiến 600g, bạch đồng nữ 40g, xích đồng nam 40g, tiền hồ 40g, ô dược 40g, cỏ xước 40g, rễ bưởi bung 40g.
Tất cả các vị thuốc này đem nấu thành cao đặc, sau đó ngâm với rượu trắng trong vòng 3 ngày. Duy trì dùng liên tục, mỗi ngày 2 lần, giúp hỗ trợ điều trị phong thấp hiệu quả.
Bài thuốc chữa chứng đau nhức răng, thận hư yếu và ù tai
Dùng cốt toái bổ tán bột mịn và cho vào 1 cái bầu dục lợn, rồi nướng chín, ăn trực tiếp sẽ giúp hỗ trợ điều trị chứng đau nhức răng, thận yếu, ù tai.
Bài thuốc chữa đau lưng gối mỏi do thận hư yếu
Dùng cốt toái bổ 16g, đỗ trọng 16g, tỳ giải 16g, thỏ ty tử 12g, dây đau xương 12g, rễ gối hạc 12g, ngưu tất 12g, cẩu tích 20g và hoài sơn 20g. Tất cả các vị đem rửa sạch rồi sắc nước uống, dùng đều đặn hằng ngày.
Bài thuốc chữa máu tụ và bong gân do chấn thương
Dùng rễ, củ cốt toái bổ tươi, bỏ hết lá khô, lông tơ, rửa sạch và giã nát. Thực hiện rấp nước gói trong lá chuối đã nướng, sau đó đem đắp lên vùng đau nhức và bó lại.
Bài thuốc chữa chứng khô miệng, toàn thân mệt mỏi, đầu nặng, chân tay bủn rủn, thận hư yếu
Dùng cốt toái bổ 6g, hà thủ ô đỏ 12g, tang ký sinh 6g, sâm bố chính 6g, gạc nai nướng 6g, củ mài 6g, nhụy sen 4g, mẫu đen 4g. Các vị thuốc đem rửa sạch rồi sắc lấy nước uống.
Bài thuốc giúp bồi bổ gân xương
Dùng bột mẫu lệ, bột sừng hươu nai và bột cốt toái bổ mỗi vị 2g. Trộn tất cả các bột lại làm thành viên uống đều đặn 3 – 4 tuần.
Lưu ý
Không dùng thuốc cho người âm hư, huyết hư và không có thực nhiệt. Nên thận trọng khi dùng thuốc cho trường hợp thiếu máu kèm nội nhiệt và ứ máu.
Cốt toái bổ một vị thuốc có tác dụng bồi bổ sức khỏe, làm mạnh gân xương. Tuy nhiên cần tránh tình trạng lạm dụng quá mức dược liệu.
Nhằm hạn chế rủi ro và tác dụng phụ khi dùng, nên chủ động trao đổi với thầy thuốc để được hướng dẫn cụ thể.Nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng cốt toái bổ cho phụ nữ có thai và cho con bú.
Cốt toái bổ có thể tương tác với một số thuốc, thực phẩm chức năng hay các dược liệu khác mà bạn đang dùng. Vì vậy để đảm bảo an toàn và hiệu quả sử dụng, bạn nên hỏi ý kiến của bác sĩ hoặc thầy thuốc trước khi dùng dược liệu này.
Đức Thịnh hy vọng qua thông tin bài viết bên trên sẽ giúp bạn đọc có thêm kiến thức bổ ích về dược liệu xung quanh chúng ta.
Đặc biệt, qua đây bạn đọc sẽ biết được cách sử dụng bài thuốc cốt toái bổ, ứng dụng vào thực tế để hỗ trợ điều trị bệnh hiệu quả nhất.
Đức Thịnh cũng một lần nữa cảm ơn, mong muốn nhận được những phản hồi tốt và cuộc gọi từ các bạn để được tư vấn, giải đáp thắc mắc cùng các bạn!! Hãy liên hệ ngay: 0937 301 801
(Kết quả sử dụng cốt toái bổ có thể khác nhau, tùy thuộc vào cơ địa từng người)
