Lá mã đề là vị thuốc nam không còn xa lạ gì đối với người dân Việt Nam, đặc biệt là những vùng nông thôn. Vì vị thuốc mang đến nhiều tác dụng cũng như giá trị cao cho sức khỏe con người nên những ngày trước đa số ở các vùng quê nhà ai cũng trồng dăm ba cây mã đề để vừa làm thuốc, vừa làm rau và làm cảnh cho sân nhà.
Giới thiệu về cây lá mã đề
Đặc điểm cây thuốc lá mã đề
Cây mã đề có tên khoa học là Plantago major L, họ mã đề – Plantaginaceae.
Tên gọi khác: Mã đề thảo, xa tiền,…
Là loại cây nhỏ, sống lâu năm.
Lá mọc thành cụm gần gốc, phiến lá hình trứng, có nhiều gân mọc theo phiến lá.
Hoa lưỡng tính, có cán dài.
Quả hộp chứa nhiều hạt mà nâu đen.
Cây mã đề thích hợp sống ở vùng khí hậu mát mẻ, ẩm ướt, thường phát triển mạnh vào mùa xuân.
Hình ảnh cây lá mã đề
Phân loại cây mã đề
Dựa vào đặc điểm sinh trưởng và mục đích sử dụng mà người ta phân loại thành cây mã đề khô và cây mã đề nước. Hai loại cây này có những đặc điểm như sau:
Cây mã đề khô:
Cây mã đề khô là loại cây được trồng trên đất. Thảo dược sẽ được thu hái và đem đi phơi khô, để sử dụng được trong thời gian dài hơn.
Khi sắc cây mã đề khô lên, nó sẽ mang đến tác dụng thanh nhiệt và trị nhiệt miệng hay mất ngủ, mệt mỏi.
Ngoài ra, uống nước mã đề cũng giúp bớt cảm giác thèm thuốc lá, tỷ lệ cai thuốc lá thành công khi dùng thảo dược này có thể lên đến 99%. Và cây mã đề khô còn có thể hỗ trợ điều trị được nhiều chứng bệnh khác, phần này chúng ta sẽ hiểu ở đoạn dưới.
Cây mã đề nước:
Cây mã đề nước hay còn gọi là cây vợi, hẹ nước,… là loại cây cỏ thủy sinh, chúng thường sinh sôi ở ao hồ nên cả gốc và rễ đều ngập ở trong bùn.
Thân cây mã đề nước thường rất ngắn hoặc là gần như không có thân. Lá của mã đề nước rất mềm, có hình bầu dục và mọc thành cụm ở gốc.
Hoa màu trắng, trắng đục hoặc tím nhạt và nó thường mọc trên cuống dài.
Cây mã đề nước vừa được sử dụng làm thực phẩm trong các bữa ăn hàng ngày, vừa được đông y dùng để trị bệnh như: chữa béo phì, huyết áp, giảm mỡ máu.
Thảo dược này được bào chế thành vị thuốc đông y và gọi là trạch tả. Vị thuốc này thuộc tính hàn, có vị ngọt, giúp tiêu viêm, lợi niệu, thanh nhiệt,long đờm,…
Cách trồng cây mã đề
Cây mã đề rất dễ trồng, có thể trồng bằng hạt hoặc cây con đều được. Chỉ cần đào hố nhỏ ở nơi đất ẩm ướt, thịt mền, rồi gieo hạt hoặc cấy cây con vào, sau đó lấp đất và tưới nước hàng cho chúng là được. Khi cây đã lên hoặc cây con đã cứng dễ thì 2 – 3 bạn tưới một lần cũng được.
Dược liệu
Hạt cây mã đề khô được gọi là Xa tiền tử.
Còn toàn thân cây mã đề khô (bỏ phần rễ) được gọi là Xa tiền thảo hay Mã đề thảo.
Và lá cây mã đề khô.
Phân bố
Hầu như ở mọi miền của nước ta đều có cây rau mã đề, bởi vì vị thảo dược rất dễ trông và dễ sống, mọc hoang rất nhiều.
Bộ phận sử dụng
Lá mã đề có thể nấu canh ăn, giúp thanh nhiệt cơ thể, lợi tiểu. Đối với lá tươi, bạn có thể giã nát để đắp lên mụn nhọt, giúp nhanh lành vết thương.
Rễ mã đề hỗ trợ chữa ho, sốt, có tác dụng làm săn chắc.
Hạt mã đề lợi tiểu, trị tiêu chảy.
Thu hái và bào chế thuốc lá mã đề
Cây mã đề được thu hái vào tháng 7 – 8 hàng năm. Sau khi thu hái thì mang cây đi rửa sach và loại bỏ lá úa, tập chất, rồi mang đi phơi khô, để bảo quản được lâu hơn.
Đập vỏ để lấy hạt mã đề mang đi phơi khô, rồi sàng lọc lại những hạt chắc tốt.
Bảo quản
Cho vào túi nilon, buộc kín để nơi khô ráo thoáng mát.
Thành phần dược tính của lá mã đề
Trong toàn thân mã đề, đặc biệt là lá và hạt có chứa nhiều hoạt chất quý giúp hỗ trợ điều trị nhiều bệnh khác nhau.
- Lá mã đề có chất nhầy, nhiều canxi, các vitamin C, T, K, caroten, acid citric.
- Hạt chứa nhiều dược chất như: succinic, cholin, acid plantenoic và adenin.
- Theo y học cổ truyền, cây mã đề có nhiều tác dụng như điều trị các bệnh về đường tiết niệu, giúp cầm máu, lợi tiểu, trị chảy máu cam, ho lâu ngày.
- Với tính mát, vị ngọt, giúp thông kinh lợi tiểu và là bài thuốc quý giúp điều trị bệnh sỏi thận hiệu quả.
Vị thuốc Bông mã đề
Tính vị
Là thảo dược thuốc tính hàn, có vị ngọt.
Quy kinh
Giúp thông kinh lợi tiểu và là bài thuốc quý giúp điều trị bệnh sỏi thận hiệu quả.
Tác dụng dược lý
Theo y học cổ truyền, cây mã đề có nhiều tác dụng như điều trị các bệnh về đường tiết niệu, giúp cầm máu, lợi tiểu, trị chảy máu cam, ho lâu ngày.
Các bộ phận sử dụng làm thuốc của lá mã đề
Lá mã đề có thể nấu canh ăn, giúp thanh nhiệt cơ thể, lợi tiểu. Đối với lá tươi, bạn có thể giã nát để đắp lên mụn nhọt, giúp nhanh lành vết thương.
- Rễ mã đề hỗ trợ chữa ho, sốt, có tác dụng làm săn chắc.
- Hạt mã đề lợi tiểu, trị tiêu chảy.
Các nước sử dụng mã đề để làm gì?
Mã đề là loại cây không những quen thuộc đối với nông thôn Việt Nam mà ở các nước, dược liệu này cũng mang đến nhiều công dụng quý.
Nhiều nước ở Châu Á sử dụng Mã đề để làm rau ăn, hay salad trộn.
- Ở Trung Quốc: Người ta sử dụng hạt mã đề để trị ho và hỗ trợ trị chứng đái tháo đường.
- Ở Nhật Bản: Theo y học cổ truyền Nhật, họ sử dụng nước sắc mã đề để giúp tiêu viêm, trị ho, bệnh tiết niệu.
Công dụng của lá mã đề
Lá mã đề khô từ lâu được nhiều người sử dụng làm thảo dược cai thuốc lá, bởi thành phần dược tính giúp thanh nhiệt, đào thải các chất độc hại từ thận, gan. Đồng thời, giúp cai thuốc lá hiệu quả.
- Giúp cai thuốc lá, làm giảm cơn thèm thuốc.
- Điều trị sỏi thận, sỏi bàng quang.
- Hỗ trợ trị bệnh bí tiểu, tiểu dắt.
- Điều trị ho, sốt, tiêu đờm.
- Điều trị bệnh huyết áp cao.
Cây mã đề giúp cai thuốc lá
Trong thân và lá của cây mã đề có chứa nhiều chất aucubin giúp chống độc và cai nghiện rất hiệu nghiệm, còn bảo vệ gan rất tốt. Do đó, cây mã đề được dùng để hỗ trợ bệnh nhân cai thuốc lá.
Cây mã đề trị mụn
Thảo dược này có tác dụng thanh nhiệt từ sâu bên trong, đồng thời còn giúp kháng khuẩn và tiêu viêm bên ngoài da.
Đặc biệt, với hàm lượng chất khoáng và vitamin A dồi dào trong lá cây mã đề còn giúp cho da phục hồi nhanh chóng lành sẹo, trở nên sáng mịn và sáng hồng từ bên trong.
Từ đó, có thể thấy được cây mã đề là loại thảo dược có thể điều trị mụn hiệu quả.
Để trị mụn bằng cây mã đề thì hàng ngày bạn vừa sắc nước uống và lấy lá tươi giã nát đắp lên phần bị mụn, chỉ sau một tuần bạn sẽ thấy hiệu quả rõ rệt.
Cây mã đề chữa viêm đường tiết niệu
Lá của cây mã đề có tác dụng tăng thải trừ urê và acid uric, do đó có thể dùng thảo dược này để chữa bệnh viêm đường tiết niệu.
Cây mã đề chữa sỏi thận
Cây mã đề rất lợi tiểu và có tác dụng tăng thải trừ muối ở trong thận ra ngoài, giúp chữa bệnh sỏi thận hiệu quả.
Cây mã đề hỗ trợ trị ung thư
Nghiên cứu khoa học được công bố trên tạp chí Ethnopharmacology cho thấy chất chiết xuất từ cây mã đề có tác dụng ngăn chặn sự phát triển của tế bào ung thư ở người.
Chúng đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ điều trị ung thư, kể cả khi bệnh nhân đang điều trị hóa trị hay xạ trị. Chiết xuất của cây mã đề còn có thể ngăn ngừa tổn thương DNA do các tế bào ung thư gây ra.
Một số tác dụng khác của cây mã đề
Ngoài những tác dụng trên thì cây mã đề còn có thể hỗ trợ điều trị các bệnh sau: trị côn trùng rắn cắn, phù thũng, viêm cầu thận, viêm bang quang, tăng năng lượng cho tế bào,…
Lưu ý:
- Không dùng cây mã đề cho phụ nữ mang thai, người có thận yếu, hay đi tiểu nhiều lần.
- Nếu dùng mã đề để trị ho cho trẻ em thì sẽ gây ra hiện tượng trẻ đái dầm.
Một số bài thuốc hay từ lá mã đề
Giúp thông tiểu:
Sử dụng 10g hạt mã đề, 5g cam thảo, sắc với 600 ml nước, sắc trong 20 phút và uống trong ngày.
Dùng để cai thuốc lá:
Lấy khoảng 20g lá mã đề khô hãm với nước sôi uống hàng ngày. Uống sau bữa ăn 30 phút, nên sử dụng liên tục 1 tuần thì bạn sẽ giảm được cơn thèm thuốc lá.
Trị ho, tiêu đờm:
Lấy 10g mã đề, 12g cát cánh, 5g cam thảo. Đổ ngập nước và đun sôi 30 phút, chia ra làm 3 lần uống trong ngày.
Điều trị sỏi niệu:
Lấy 20-30g hạt mã đề, 30g hoạt thạch, thạch vĩ 20g; tam lăng, ý dĩ, ngưu tất, nga truật, mỗi vị 20g; chỉ xác, hậu phác, gai bồ kết, hạ khô thảo, bạch chỉ, mỗi vị 12g. Sắc uống ngày một thang.
Lá mã đề không những là vị thuốc mà còn là thực phẩm hàng ngày giúp mang lại nhiều lợi ích sức khỏe cho mọi người.
Địa chỉ bán cây lá mã đề chất lượng
Hiện nay, tại Thảo dược Đức Thịnh có bán lá cây mã đề với chất lượng đảm bảo, các bạn có thể liên hệ đến các cửa hàng, chi nhánh trên toàn quốc để mua.
Đối với các tỉnh ở xa, các bạn có thể đặt hàng qua trang Web hoặc liên hệ qua SĐT: 0937.301.801 để được tư vấn và hướng dẫn sử dụng.
Mọi ý kiến thắc mắc, quý khách vui lòng liên hệ qua tổng đài nhân viên CSKH để được tư vấn thêm.
(Kết quả có thể khác nhau, tùy thuộc vào cơ địa từng người)
