Cây ngưu tất là một vị thuốc bắc có nguồn gốc từ Trung Quốc, được di thực vào nước ta từ những năm 60. Vị thuốc này được dân gian nước ta sử dụng từ rất lâu đời để phòng và hỗ trợ điều trị các bệnh khớp và hoạt huyết.
Giới thiệu về những đặc điểm của cây ngưu tất
Đặc điểm của cây ngưu tất
Cây ngưu tất có tên khoa học là Achyranthes hidentata Blume. Cây thuộc họ Giền Amaranthaceae và còn có tên gọi khác là hoài ngưu tất, là loài cây cỏ sống hàng năm. Cây cao khoảng từ 80cm đến 1m. Rễ củ ngưu tất dạng hình trụ, thân có cạnh, phình lên nhiều đốt.
Lá ngưu tất mọc đối nhau, hình bầu dục, có cuống ngắn, mép lá hình lượn sóng. Cây có hoa mọc thành bông ở đầu cành hoặc kẽ lá. Cây có quả hình bầu dục, có 1 hạt.
Bộ phận dùng
Trong đông y, rễ là bộ phận được sử dụng làm thuốc của cây ngưu tất.
Phân bố
Ngưu tất có nguồn gốc từ vùng Đông Bắc Trung Quốc hoặc Nhật Bản. Vào năm 1960, cây thuốc được nhập từ Trung Quốc vào Việt Nam. Ban đầu, cây được trồng thuần hóa ở Sapa, tiếp đến là Sìn Hồ (Lai Châu), rồi đến trại thuốc Tam Đảo (Vĩnh Phúc) và trại thuốc Văn Điển (Hà Nội).
Thu hoạch – sơ chế
Khi ngưu tất được 135 – 140 ngày tuổi là có thể thu hoạch. Đặc biệt, cây thường được thu hoạch vào mùa đông khi thân lá đã khô héo. Lúc này cây sẽ được đào lấy rễ, cắt bỏ phần trên cổ rễ, rễ con và tiến hành rửa sạch đất cát, đem phơi hoặc sấy khô. Ngưu tất khô sẽ có mùi đặc biệt, vị hơi ngọt, màu vàng tro.
Bảo quản
Dược liệu sau khi được phơi khô nên bảo quản trong bọc kín, để nơi khô ráo thoáng mát, tránh nơi ẩm mốc.
Thành phần hóa học
Theo nghiên cứu hóa học thì trong rễ cây ngưu tất có chứa nhiều thành phần dược chất quý, có tác dụng tốt với sức khỏe, giúp ngăn ngừa và hỗ trợ điều trị nhiều căn bệnh hiệu quả. Đặc biệt, trong rễ cây ngưu tất là một số thành phần dược chất sau:
Có khoảng 4% saponin toàn phần trong đó có acid oleanolic 0,096% và acid oleanolic α -L-rhamnopyranosyl – β – D- galactopyranosid.
Gồm có ecdysteron và inokosteron. Trong đó, hàm lượng ecdysteron chiếm khoảng 0,037%.
Có saccharid là fructan mạch ngắn với mức độ trùng hợp trung bình là 8. Chất saccharid này có tác dụng hỗ trợ cải thiện hệ miễn dịch.
Peptidpolysaccharid dược chất có tác dụng miễn dịch.Trong đó, 24,1% là peptid bao gồm glycin, serin, acid glutamic và acid aspartic.
Có betain với hàm lượng 0,93 – 1,029% đã được chứng minh là ổn định trong quá trình chế biến. Hơn nữa là trong rễ khô cây thuốc còn có emodin và physcion.
Vị thuốc cây ngưu tất
Tính vị
Trong đông y, cây ngưu tất có vị đắng, chua, tính bình, không độc.
Quy kinh
Cây ngưu tất có tác dụng quy vào 2 kinh can, thận
Tác dụng dược lý của cây ngưu tất
Theo ghi nhận của nền y học trong và ngoài nước, cây ngưu tất có nhiều tác dụng dược lý giúp ngăn ngừa và hỗ trợ điều trị nhiều căn bệnh hiệu quả thông qua:
- Với nhiều kết quả nghiên cứu cho thấy, cây thuốc có tác dụng thúc đẩy quá trình tổng hợp protein.
- Với tác phẩm dịch chiết cồn từ ngưu tất có tác dụng ức chế tim ếch cô lập, hỗ trợ làm giảm mạch, hạ áp, tạo hưng phấn tử cung có thai hoặc không có thai.
- Vị thuốc có tác dụng lợi tiểu, làm hạ đường huyết, cải thiện chức năng gan, hạ cholesterol máu.
- Qua kết quả tổng saponin thì ngưu tất có tác dụng hưng phấn rõ rệt đối với cơ trơn tử cung với chất chiết benzene.
- Ngưu tất có tác dụng chống sinh sản, ngăn chặn quá trình cấy (đưa phôi vào tử cung) và ngừa mang thai sớm, với thành phần hữu hiệu chống sinh sản là ecdysterone.
- Chất chiết cồn từ ngưu tất có tác dụng gây ức chế tim động vật nhỏ thực nghiệm. Còn thuốc sắc có tác dụng đối với cơ tim ở chó, gây mê cũng có tác dụng ức chế.
- Thuốc sắc và dịch chiết cồn ngưu tất có tác dụng lợi niệu độ nhẹ, giáng áp ngắn tạm thời, và có hưng phấn hô hấp.
- Cây ngưu tất có khả năng làm giảm độ dính của máu ở chuột lớn, tỷ lệ thuận với thể tích huyết cầu, có chỉ số tụ tập hồng huyết cầu và có tạp dụng chống đông.
- Ecdysterone hoạt chất có trong cây ngưu tất có tác dụng giáng mỡ và có thể giáng thấp đường huyết rõ rệt. Đồng thời còn giúp chống viêm, giảm đau, miễn dịch hiệu quả. Hơn nữa, thuốc sắc có tác dụng ức chế đối với ống ruột rời ở cơ thể chuột con và tác dụng co rút mạnh đối với ống ruột ở chuột lang.
Cách nhận biết cây ngưu tất
Trong dân gian, có một loại cỏ tên là cỏ xước mọc khắp nơi ở nước ta, có hình dạng rất giống ngưu tất vì nó cùng họ, cùng chi, chỉ khác loài nên rất dễ nhầm lẫn.
Cỏ xước thì có quả dạng nang, khi khô thì nứt ra, lá bắc biến đổi thành gai, rễ xơ không nạc như ngưu tất. Người ta còn gọi là ngưu tất nam, nó cũng có tác dụng chống viêm giống như ngưu tất nhưng phải sử dụng với liều lượng cao hơn rất nhiều để hỗ trợ trị đau nhức xương khớp.
Cách dùng – liều lượng
Mỗi ngày dùng 3 – 9 g cây ngưu tất khô, sắc nước uống sẽ giúp ngăn ngừa và hỗ trợ điều trị nhiều căn bệnh hiệu quả.
Công dụng của cây ngưu tất
Nói đến cây ngưu tất khô là phải kể đến công dụng của vị thuốc này, đặc biệt nổi bật nhất là điều trị các bệnh về xương khớp và ngoài ra còn nhiều tác dụng khác nữa mà chúng ta cần tìm hiểu thêm dưới đây.
- Viêm khớp, gân cốt bị thương tổn, đau lưng mỏi gối, đau đầu gối gây nhức mỏi, sợ lạnh, sống lưng đau.
- Sưng đau họng, đau răng, sưng lợi, miệng lưỡi có vết loét, mụn nhọt lâu ngày không khỏi.
- Các bệnh liên quan đến hệ thống đường tiết niệu, liệt dương, người cao tuổi đi tiểu són, tiểu ra máu, sỏi.
- Bế kinh, sinh đẻ khó, khi đẻ nhau thai không ra, sau khi sinh bị huyết ứ gây đau bụng, bị chấn thương tụ máu, sốt rét lâu ngày không khỏi.
- Hỗ trợ hạ huyết áp, phòng ngừa xơ vữa động mạch.
- Bổ gan, thận, mạnh gân cốt và hỗ trợ điều trị tóc bạc sớm.
- Giúp lợi tiểu, kích thích sự vận động của tử cung.
Cách sử dụng ngưu tất hiệu quả
Trong nhân gian ngưu tất được sử dụng rất nhiều trong các bài thuốc, bởi loại thảo dược này có tính bình không độc dễ kết hợp với vị thuốc khác để tạo nên một thang thuốc điều trị bệnh hiệu quả.
Dùng độc vị:
Dùng khoảng 40-60gr rễ ngưu tất khô sắc với 500ml nước, đun sôi để nguội uống nhiều lần trong ngày giúp điều trị bại liệt, co giật, phong thấp teo cơ, xơ vữa mạch máu.
Dùng kết hợp:
Điều trị can thận bất túc, đau lưng mỏi gối, chân mềm bất lực, các khớp chân tay co quắp, phong thấp tê đau: Ngưu tất 100g, sinh địa 100g, đậu đen 100g, rượu 35 độ 2000ml, đậu đen rang chín giã dập, cho tất cả vào bình, đậy kín miệng bình. Cho lên bếp, đun sôi nhỏ lửa 15 – 20 phút. Để yên 3 ngày là dùng được. Ngày uống 2 lần, mỗi lần 15-30ml.
Trị đau chi dưới có tê do thấp nhiệt:
Ngưu tất 12g, thương truật 12g, hoàng bá 8g, các vị nghiền thành bột. Ngày uống 3 lần, mỗi lần 12g, chiêu với nước muối gừng.
Điều trị kinh nguyệt không đều:
Ngưu tất 20g, sắc với 0.5 lít nước, sau đó lấy nước, thêm chút rượu pha uống.
Trị đau bụng không ra kinh:
Ngưu tất 12g, đương quy 12g, xích thược 12g, đào nhân 12g, diên hồ sách 12g, đơn vì 12g, quế tâm 6g, mộc hương 6g. Các vị tán thành bột, mỗi lần uống 12g, ngày uống 2-3 lần, dùng rượu loãng đun nóng để uống.
Trị tiểu gắt, buốt:
Ngưu tất 12g, cù mạch 12g, đương quy 8g, thông thảo, hoạt thạch, đông quỳ tử mỗi vị 12g. Sắc với 1 lít nước uống. Dùng trong ngày.
Trị bí tiểu ở người cao tuổi:
Ngưu tất, thục địa, xa tiền tử, hoài sơn mỗi vị 12g; trạch tả, đan bì, phục linh, sơn thù, phụ tử chế mỗi vị 8g, nhục quế 4g. Sắc với 1.5 lít nước uống trong ngày.
Lưu ý: Phụ nữ mang thai, kinh nguyệt quá nhiều; nam giới di hoạt tinh, tỳ hư tiết tả không được dùng cây ngưu tất.
Mua cây ngưu tất ở đâu chất lượng?
Ngưu tất là một loại thảo dược nhắc đến ai cũng biết, bởi vị thuốc này có khá nhiều công dụng trong điều trị bệnh. Vì thế cần được sử dụng rộng rãi hơn để mang lại sức khỏe tốt cho con người của chúng ta.
Tại công ty thảo dược Đức Thịnh đang có bán cây ngưu tất có nguồn gốc từ núi rừng với giá cả phải chăng. Người dùng có thể tìm thảo dược tại tất cả các cửa hàng của Thảo dược Đức Thịnh, bằng cách đến trực tiếp tại các cửa hàng, chi nhánh trên toàn quốc.
Chúng tôi là một trong những đơn vị tiên phong đưa các sản phẩm thảo dược quý, thảo dược hiếm, thảo dược sạch đến người tiêu dùng, mang lại cho quý khách một sức khỏe tốt nhất.
Đối với khách ở xa, chúng tôi có dịch vụ chuyển phát nhanh COD của viettel, quý vị có thể kiểm tra hàng hóa trước khi thanh toán cho nhân viên bưu điện.
Đổi trả sản phẩm miễn phí nếu không đạt chất lượng.
Với mong muốn được phục vụ quý khách hàng ngày càng chu đáo hơn, chúng tôi luôn sẵn sàng tiếp nhận và biết ơn mọi sự góp ý của quý khách hàng vào bất cứ lúc nào, chúng tôi sẽ nhanh chóng giải quyết mọi vướng mắc hay chưa hài lòng nào đó của quý khách hàng.
(Kết quả có thể khác nhau, tùy thuộc vào cơ địa từng người)
