Cây lưỡi rắn thường được dùng để chữa bệnh trong đông y với tác dụng thanh nhiệt, giải độc, điều trị vết thương do rắn cắn hoặc cải thiện tình trạng sốt cao làm rối loạn thần kinh. Bài viết này chúng tôi sẽ đi sâu phân tích cây thuốc này để bạn đọc hiểu thêm.
Mô tả dược liệu cây lưỡi rắn
Đặc điểm sinh thái
Cây lưỡi rắn là cây cỏ, thân nhỏ, mọc hàng năm,thân có màu nâu nhạt, tròn ở gốc, phân ra thành nhiều cành. Thân rễ cây hình trụ, thường có ít rễ và có củ. Lá mọc đối có hình mác hẹp, màu xám nhạt, nhọn ở đầu, gần như không có cuống.
Cụm hoa mọc đơn độc, có màu trắng hoặc hồng nhạt, hoa thường có 4 lá đài hình ngọn giáo nhọn xung quanh. Quả có hình cầu, bên trong có hai ngăn hạt, chứa nhiều hạt nhỏ.
Bộ phận dùng
Toàn bộ phận của cây lưỡi rắn đều được dùng để làm thuốc. Trong đông y còn gọi đây là cây bạch hoa xà thiệt thảo.
Phân bố
Cây lưỡi rắn mọc hoang ở nhiều nơi trên đất nước ta. Cây thuốc này thường mọc nhiều ở các khu rừng và đồng bằng từ Lào Cai đến Thừa Thiên Huế và Đà Nẵng, Quảng Nam. Bên cạnh đó, thảo dược này còn tìm được ở miền nam Trung Quốc và một số nước Châu Âu, Châu Phi.
Thu hái và sơ chế
Cây lưỡi rắn được thu hái quanh năm, nhưng thường được thu hái vào mùa hạ và mùa thu lúc cây có hoa. Sau khi hái mang về rửa sạch, phơi khô hoặc sao vàng để sử dụng dần.
Bảo quản dược liệu
Bảo quản cây lưỡi rắn ở nơi khô ráo thoáng mát, tránh để ở những nơi ẩm ướt và nhiều côn trùng. Lâu lâu cũng có thể mang cây thuốc ra nắng phơi để tránh bị ẩm mốc.
Thành phần hóa học
Theo một nghiên cứu hiện đại, cây lưỡi rắn có chứa một số thành phần hoạt chất như: scandosid, corymbosin, asperglavicd, asperulosid, stigmasterol, acid geniposidic, B- sitosterol, C – sitosterol-o-glucose.
Vị thuốc cây lưỡi rắn
Tính vị
Theo đông y , cây lưỡi rắn có vị ngọt, đắng, tính mát và tính hàn nhẹ.
Quy kinh
Cây lưỡi rắn được quy vào kinh vị, tiểu tràng và đại tràng.
Tác dụng dược lý
Theo y học hiện đại: Một số công trình nghiên cứu cho thấy, cây lưỡi rắn có tác dụng khống chế sự phát triển của ung thư đại tràng.
Theo đông y: Cây lưỡi rắn có tác dụng điều trị tiêu viêm, trừ u bướu, ức chế sự phát triển của các khối u, lợi niệu, thanh nhiệt, tiêu thũng, tiêu ung tán kết, hoạt huyết.
Cây lưỡi rắn có tác dụng gì?
Cây lưỡi rắn thường dùng với tác dụng thanh nhiệt, tiêu viêm, giải độc, tiêu thũng, hoạt huyết tán ứ, giảm đau.
Ở Trung Quốc, thảo dược này được dùng để điều trị viêm phổi ở trẻ em, trẻ bị kinh phong, đau dạ dày, sốt cao. Bên cạnh đó, có thể dùng kết hợp uống bên trong thoa bên ngoài để giúp điều trị các vết độc rắn cắn, mề đay, sưng vú, gãy xương, lở loét da gây đau, té ngã tổn thương và ứ huyết sưng đau.
Cách dùng – liều lượng
Cây lưỡi rắn có thể dùng uống trong và đắp ngoài. Liều lượng sắc uống khoảng 160g, dùng đắp ngoài thì không kể liều lượng.
Bài thuốc sử dụng cây lưỡi rắn
Cây lưỡi rắn có rất nhiều tác dụng điều trị bệnh, tuy nhiên để mang lại hiệu quả điều trị bệnh cao, cần phải kết hợp với một số thảo dược khác nữa để tăng thêm phần công dụng. Và đây là một số bài thuốc sử dụng cây lưỡi rắn.
Điều trị các khối u, ung nhọt, lở ngứa
Lấy 40g cây lưỡi rắn khô, 50g cây xạ đen, 20g bạch liên hoa khô. Tất cả đem sắc với 1.5 lít nước, khô cạn lại còn nửa, chia ra làm 3 lần uống trong.
Điều trị bệnh vàng da
Dùng cây lưỡi rắn 30g, hạ thảo khô 25g, cam thảo 15g. Đem tất cả sắc với một lượng nước vừa đủ dùng, nước thu được dùng uống trong ngày.
Chữa bệnh u phổi
Chuẩn bị cây lưỡi rắn 40g, rễ cỏ tranh khô 40g, xạ đen 20g. Tất cả đem sắc với 1.5 lít nước, dùng uống trong ngày, mỗi ngày sắc uống một thang.
Chữa rắn độc cắn sưng đau
Khi bị rắn cắn bạn phải lập tức buộc gây lại để tránh nọc rắn lan ra hệ tuần hoàn. Tiếp theo dùng sợi tóc kéo căng ra, gạt qua gạt lại trên chỗ rắn để làm bật ống nọc độc ra khỏi cơ thể.
Sau đó lấy tầm 100g cây lưỡi rắn, rửa sạch, nhai nuốt lấy phần nước, còn phần bã đắp lên vết rắn cắn. Sau 5-7 phút có thể cởi bỏ dây buộc ra. Sau 2-3 giờ uống nước sắc cây lưỡi rắn 1 lần.
Chữa trị sốt rét
Dùng cây lưỡi rắn, mã thiên thảo, thường sơn, mỗi vị 6g sắc thành thuốc để uống, dùng khi còn nóng.
Chữa viêm thận cấp
Cây lưỡi rắn, xa tiền thảo, mỗi thứ 15g, chi tử 9g, tô diệp 6g, bạch mau căn 30g. Đem tất cả gom thành một thang sắc uống trong ngày.
Điều trị ho viêm phổi hoặc nhiễm trùng phổi
Lấy cây lưỡi rắn tươi 40g, trần bì 8g. Hai vị thuốc đem sắc nước uống trong ngày.
Điều trị viêm amidan cấp tính
Cây lưỡi rắn, xa tiền thảo, mỗi thứ 12g, đem sắc thành thuốc để uống.
Lưu ý khi dùng cây lưỡi rắn
Phụ nữ đang mang thai không nên dùng cây lưỡi rắn. Còn đối với phụ nữ đang cho con bú thì cần phải tham khảo ý kiến của bác sĩ.
Cây lưỡi rắn là một vị thuốc quý mọc hoang trong tự nhiên thường được người dân dùng để điều trị rắn cắn và sốt rét. Tuy nhiên, để đảm bảo an toàn và đạt hiệu quả tốt khi dùng, bạn cần phải trao đổi với thầy thuốc để dùng với liều lượng thích hợp.
Trên đây là toàn bộ những thông tin về cây lưỡi rắn, hy vọng sau bài viết này sẽ giúp bạn mở mang thêm kiến thức về một cây thuốc quý để điều trị bệnh. Chúc bạn và người thân luôn có một sức khỏe tốt nhất nhé.
